آمار تولید هفت ماهه خودروی سواری، روز گذشته در شرایطی منتشر شد که تیراژ خودروسازان با وعده‌های وزیر مبنی بر رشد تولید 1400 همخوانی ندارد.طبق برنامه‌ریزی سیاست‌گذار خودرو، تیراژ تا پایان سال جاری باید به یک میلیون و 250 هزار دستگاه برسد که از این تعداد 150 هزار خودرو سهم خودروسازان بخش خصوصی است. بر این اساس با توجه به تیراژ تعیین شده از سوی وزارت صمت، خودروسازان به‌طور ماهانه باید 92 هزار و 500 دستگاه خودرو تولید کنند این در شرایطی است که آمار هفت ماهه حکایت از عقب‌ماندگی 25درصدی از برنامه‌ریزی‌ها دارد. آمارهای استخراج شده از سایت کدال بورس نشان از آن دارد که سه خودروساز بزرگ کشور در هفت ماهه 1400 نسبت به بازه زمانی سال گذشته 2درصد در تیراژ خودرو رشد داشته‌اند حال آنکه تیراژ ماهانه افت 14 درصدی را به خود می‌بیند. خودروسازان تا مهرماه 487 هزار و 500 دستگاه خودرو سواری تولید کرده‌اند که همان‌طور که عنوان شد نسبت به سال گذشته تنها 2درصد رشد را در تیراژ تجربه کردند. به این‌ترتیب رشد اندک هفت ماهه و افت چشمگیر ماهانه (کاهش 14 درصدی تولید در مهرماه نسبت به شهریور) تولید از وضعیت نه چندان خوشایند خودروسازی با وجود وعده‌های سیاست‌گذار خودرو حکایت دارد. سیدرضا فاطمی‌امین در ماه‌های حضور خود در وزارت صمت از یکسو خواستار تعویق واردات خودرو شده و از سوی دیگر اهداف بلند پروازانه‌ای برای رشد کمی و کیفی خودرو تبیین کرده است. افزایش 100 هزار دستگاهی تولید خودرو در سال جاری نسبت به آمار سال 99، تولید یک میلیون و 600 هزار دستگاه خودرو تا پایان سال 1401 و در نهایت رشد تیراژ به سه میلیون دستگاه، وعده‌های خودرویی وزیر صمت محسوب می‌شود. هر چند وی تاکنون سازوکاری برای رشد تولید ارائه نکرده با این حال در اظهارات خود مکررا بر عدم رشد قیمت تاکید دارد. با این حال طی یک هفته گذشته «دنیای اقتصاد» از منابع غیررسمی برخی از برنامه‌های رشد تولید وزارت صمت را جسته و گریخته اطلاع‌رسانی کرد. از جمله این برنامه‌ها حذف شورای رقابت از مرجعیت قیمت‌گذاری خودرو و جایگزین کردن سازمان حمایت یا سازمان حسابرسی به جای این شورا است. همچنین تعیین قیمت خودرو مابین قیمت‌گذاری شورای رقابت و حاشیه بازار نیز یکی از برنامه‌های وزارت صمت در این زمینه عنوان شده است. بر این اساس خرید مواد اولیه با قیمت کمتر، در راستای کاهش هزینه‌های تولید نیز دیگر تمهیدات اندیشیده شده در این زمینه است. برنامه‌های خروج خودرو از بحران در شرایطی هنوز در دست بررسی است که تولید روند نزولی ماهانه خود را حفظ کرده و تولید سالانه هم تقریبا به ثبات رسیده است، بنابراین رشد 100 هزار دستگاهی تولید در سال جاری که وزیر صمت وعده داده، کمی سخت و دشوار به نظر می‌رسد. آنچه مشخص است دو مشکل عمده در کنار دیگر چالش‌های خودروسازی مانع از رسیدن تیراژ به برنامه‌ریزی‌های وزارت صمت شده است. مشکل نقدینگی و تامین تراشه‌های الکترونیک دو مانع مهمی است که از ابتدای سال جاری، تولید را در مدار نزولی قرار داده است. واضح است مشکل نقدینگی که می‌توانست با حذف قیمت‌گذاری دستوری، قدم به قدم رفع شود، با گره‌های اساسی در وزارت صمت روبه‌رو است. سیاست‌گذار خودرو با ادعای حمایت از مصرف‌کنندگان خودرو، به جاری بودن قیمت‌گذاری دستوری رضایت دارد حال آنکه به واسطه این اقدام، مصرف‌کننده واقعی باید خودروی مورد نیاز خود را با چندین برابر قیمت کارخانه از واسطه‌گر خرید کند و خودروساز نیز با ضرر و زیان فراوان خودروی تولیدی خود را به بازار عرضه کند. این روش اما تیراژ را نیز متاثر از خود کرده به‌طوری‌که به واسطه مشکلات نقدینگی، خودروساز قادر به پرداخت بدهی خود به قطعه‌ساز نیست و از این رو مشکل تامین قطعه، بسیاری از خطوط تولید را متوقف یا کند کرده است. اما بحران جهانی کسری تراشه‌های الکترونیکی از سال گذشته و عدم تامین مجموعه‌های FAM، BCM، مالتی مدیا، ECU، ACUهای الکترونیکی خودرو مانند کیسه هوا، نمایشگر، تولید در شرکت‌های خودروساز را متاثر کرده و روند نزولی تیراژ را کلید زده است. هر چند کسری تراشه، بحران جهانی است، اما به دلیل مشکلات نقدینگی، خودروسازان قادر به پیش‌پرداخت برای ثبت سفارش‌گذاری نیستند که همین امر بر کندی روند تولید افزوده است. با توجه به مشکلات خودروسازان به نظر می‌رسد رشد تولید با وعده و وعید محقق نمی‌شود و در قدم اول نیازمند اصلاح شیوه قیمت‌گذاری بر مبنای مولفه‌های اقتصادی است.
افت و خیز تولید در سه شرکت خودروساز
همان‌طور که عنوان شد بر اساس آمارهای سایت کدال بورس سه خودروساز بزرگ کشور در پایان هفتمین ماه از سال 1400 در مجموع تولید بیش از 487 هزار و 500 دستگاه خودروی سواری را نهایی کردند. مقایسه آمار یاد شده با تولید خودروی سواری در مدت مشابه سال گذشته گویای رشد حدود 2 درصدی تولید خودروی سواری در سال جاری است. سال گذشته خودروسازان تا پایان مهرماه بیش از 479 هزار و 500 دستگاه خودروی سواری تولید کردند.
در شرایطی که آمار تولید سالانه خودروسازان از رشد تولید حکایت دارد، بررسی آمار یک ماهه مهر در قیاس با شهریور امسال افت تولید را نشان می‌دهد. خودروسازان در مهر ماه بیش از 70 هزار و 200 دستگاه خودروی سواری تولید کردند این در حالی است که طی شهریور در مجموع تیراژ حدود 81 هزار و 500 دستگاهی در کارنامه خودروسازان درج شد. مقایسه دو آمار یاد شده از افت تولید ماهانه حدود 14 درصدی حکایت دارد. حال نگاهی به جزئیات آمار تولید شرکت‌های خودروساز بیندازیم و وضعیت تولید آنها را تا پایان مهرماه سال 1400 بررسی کنیم تا مشخص شود غول‌های جاده مخصوص چه افت و خیزی را در این بازه زمانی تجربه کردند. طبق آمار استخراج‌شده از صورت‌های مالی ایران‌خودرو، این خودروساز تا پایان مهرماه سال جاری در مجموع تولید نزدیک به 242 هزار و 300 دستگاه از انواع محصولات سواری خود را نهایی کرده است. این آمار تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته از افت سه درصدی حکایت دارد. بررسی آمار ماهانه ایران‌خودرو در مهرماه نسبت به شهریورماه اما از رشد ماهانه تولید در این شرکت خودروساز خبر می‌دهد. ایران‌خودرویی‌ها در یک ماهه مهر در مجموع بیش از 36 هزار و 300 دستگاه از انواع محصولات سواری خود را در خطوط تولید تکمیل کردند. این در حالی است که در شهریور ماه سال جاری آبی‌های جاده مخصوص توانسته بودند تولید حدود 35 هزار و 900دستگاه خودروی سواری را نهایی کنند، بنابراین شاهد رشد تولید ماهانه یک درصدی در این خودروساز هستیم. دیگر خودروساز بزرگ کشور یعنی خودروسازی سایپا نیز طی 7ماهی که از سال جاری گذشته توانست بیش از 178 هزار و 500 دستگاه انواع محصولات سواری حاضر در سبد محصولاتی خود را تولید کند. تولید این تعداد خودرو در بازه زمانی ذکر شده در مقابل تیراژ حدود 171 هزار و 900 دستگاهی سال گذشته این خودروساز در همین بازه زمانی رشد تولید حدود 4 درصدی را نشان می‌دهد. اما تولید ماهانه این خودروساز در مهر به نسبت شهریور سال جاری افتی در حدود 20 درصدی را به خود دیده است. نارنجی‌های جاده مخصوص مهرماه امسال بیش از 25 هزار و 100 دستگاه انواع خودروی سواری تولید کردند. اما در آخرین ماه از فصل تابستان این خودروساز تیراژی حدود 31 هزار و 300 دستگاهی را در آمار تولید خود ثبت کرده بود. پارس‌خودرو نیز به عنوان سومین خودروساز بزرگ کشور در بازه 7 ماهه سال جاری بیش از 66هزار و 700 دستگاه خودروی سواری تولید کرد. تولید این تعداد دستگاه خودرو توسط این خودروساز در قیاس با تولید حدود 58 هزار و 200 دستگاهی در سال گذشته از رشد تولیدی حدود 14 درصدی حکایت دارد. پارس‌خودرویی‌ها طی یک ماهه مهر توانستند بیش از 8 هزار و 700 دستگاه انواع خودروی سواری تولید کنند. در یک ماهه شهریور این خودروساز تولید بیش از 14 هزار و 200 دستگاهی را در کارنامه خود به ثبت رسانده بود. بنابراین مقایسه آمار تولید مهر و شهریور بر اساس اطلاعات درج شده در صورت‌های مالی این خودروساز از افت تولیدی حدود 39 درصدی خبر می‌دهد.
اما از گروه پژو در ایران‌خودرو در بازه زمانی 7 ماهه در مجموع بیش از 159 هزار دستگاه تولید شده است. این میزان تولید در قیاس با تولید حدود 180 هزار دستگاهی که تا پایان مهرماه سال گذشته نهایی شد افت تولیدی بیش از 11 درصد را نشان می‌دهد. آبی‌های جاده مخصوص در تولید گروه سمند رشد را در کارنامه خود ثبت کرده‌اند. تا پایان مهرماه سال جاری در مجموع بیش از 30 هزار و 800 دستگاه انواع سمند در خطوط تولید ایران‌خودرو تکمیل شد. این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال 99 حدود 26 هزار و 400 دستگاه انواع سمند تولید شده بود.
مقایسه این دو آمار از رشد بیش از 16 درصدی خبر می‌دهد. اما نمودار تولید دنا در پایان نخستین ماه از فصل پاییز 1400 در قیاس با مدت مشابه سال گذشته نزولی بوده است. تا پایان مهرماه امسال تولید حدود 29 هزار و 200 دستگاه دنا در خطوط تولید ایران‌خودرو به سرانجام رسید، این در شرایطی است که سال گذشته در همین مدت بیش از 30 هزار و 300 دستگاه انواع دنا تولید شده بود. بنابراین افت بیش از 3 درصدی تولید دنا در کارنامه آبی‌های جاده مخصوص به ثبت رسیده است. بررسی تولید رانا نشان می‌دهد این محصول بر خلاف دنا در جاده رشد تولید حرکت کرده است.
خودروساز ساکن کیلومتر 14 جاده مخصوص طی بازه زمانی یاد شده در سال جاری توانسته تولید بیش از 16 هزار و 900 دستگاه رانا را نهایی کند. تولید این تعداد رانا در حالی تا پایان مهرماه امسال محقق شده است که در مدت مشابه سال گذشته این خودروساز حدود 6 هزار دستگاه رانا تولید کرده بود. مقایسه آمارهای یاد شده از رشد تولید بیش از 185 درصدی حکایت دارد.
هایما تنها محصول مونتاژی ایران‌خودرو نیز در جاده رشد تولید حرکت کرده است. آبی‌های جاده مخصوص تا پایان مهرماه سال جاری نزدیک به 3 هزار و 250 دستگاه انواع هایما تولید کردند. اما سال گذشته در همین بازه زمانی تولید هایما در صورت مالی این خودروساز حدود 2 هزار و 200 دستگاه درج شده بود، بنابراین شاهد رشد حدود 48 درصد تولید هایما در مهرماه سال 1400 به نسبت مهرماه سال قبل از آن هستیم. ایران خودرویی‌ها طی 7 ماهی که از سال جاری گذشته توانسته‌اند بیش از 2 هزار و 900 دستگاه تارا تولید کنند. حال به سراغ ریز تولید دیگر خودروساز بزرگ کشور یعنی سایپا می‌رویم. این خودروساز طی 7 ماه گذشته تولید حدود 166 هزار و 600 دستگاه انواع تیبا را نهایی کرد. سال گذشته در همین بازه زمانی نارنجی‌های جاده مخصوص موفق شدند نزدیک به 121 هزار و 500 دستگاه انواع تیبا را تولید کنند. بنابراین این خودروی پر‌طرفدار رشد تولید حدود 37 درصدی را در بازه زمانی یاد شده به خود دیده است.
سایپایی‌ها در پایان نخستین ماه از فصل پاییز سال جاری در مجموع بیش از 11 هزار و 700 دستگاه شاهین تولید کردند. جزئیات تولید پارس‌خودرو به عنوان سومین خودروساز بزرگ کشور نشان می‌دهد این خودروساز در تمام محصولات خود به غیر از گروه برلیانس با رشد تولید روبه‌رو بوده است. تا پایان مهرماه امسال تولید بیش از 35 هزار و 300 دستگاه از محصولات حاضر در گروه Q200 مانند (کوییک R، کوییک S و کوییک اتوماتیک) در خطوط تولید پارس‌خودرو نهایی شده است. سال گذشته در همین مدت این خودروساز حدود 20 هزار و 600 دستگاه از محصولات این گروه را در خطوط تولید خود تکمیل کرده بود. بنابراین شاهد رشد بیش از 71 درصدی در تولید گروه Q200 هستیم.
کوییک معمولی نیز رشد تولید را به خود دیده است. تا پایان مهرماه امسال تولید حدود 17 هزار و 700 دستگاه از این خودرو عملیاتی شد. این میزان تولید در مقایسه با تولید بیش از 5 هزار دستگاهی در همین بازه زمانی در سال گذشته از رشد نزدیک به 253 درصدی خبر می‌دهد. گروه S200 (ساینا) نیز در جاده رشد تولید حرکت کرده است. پارس‌خودرویی‌ها سال گذشته در بازه زمانی 7 ماهه حدود 3 هزار و 100 دستگاه از محصولات این گروه خودرویی را نهایی کردند، اما طی سال جاری در همین بازه زمانی بیش از 13 هزار و 100 دستگاه از محصولات گروه S200 در خطوط تولید پارس‌خودرو تکمیل شده است. تولید این تعداد از محصولات گروه S200 به معنای رشد تولید حدود 322 درصدی این گروه خودرویی است.
اما همان‌طور که اشاره شد تولید گروه برلیانس افت کرده است. پارس‌خودرو سال گذشته تا پایان مهرماه توانسته بود نزدیک به 2 هزار و 800 دستگاه انواع برلیانس را تولید کند، اما امسال در همین بازه زمانی حدود 500 دستگاه برلیانس را تکمیل کرده است. بنابراین افت بیش از 80 درصدی برای این محصول مونتاژی چینی در کارنامه این خودروساز درج شده است.
